Performans Değerlendirmenin Amaç ve Önemi

Performans değerlendirme sistemlerinin temel amacı olarak çalışanların belirlenen hedefler doğrultusunda etkili bir şekilde çalışmalarını gerçekleştirmektir denilebilir. Bu realite açısından bakıldığında performans değerlendirme sistemlerinin temel amaçları, geleceğe ilişkin personel geliştirme amaçları ve yönetsel amaçlar şeklinde olmak üzere iki grup halinde incelenebilir.

Yönetsel amaçlar:

• İşletmenin tüm birimlerinde görevli personelin başarı ölçümlerinin yapılabilmesi için gerekli olan altyapıyı hazırlamak,
• İşletme ile çalışanların amaç ve ihtiyaçlarını karşılayabilecek ortak bir paydanın oluşmasını temin etmek,
• İşletmenin yönetimi ve işgücü hakkında doğru, güvenilir ve isabetli bilgiler elde etmek,
• İşletmenin genel başarı durumu ve sorunlarıyla ilgili ayrıntılı veriler elde etmek ve gelecekte ortaya çıkabilecek sorunların ve olguların şimdiden öngörülebilmesine imkân tanımak.

Geleceğe ilişkin personel geliştirme amaçları:

• İşletmenin ve yöneticilerin kendisinden ne beklediğini açıkça ifade etmek, çalışanlara kendi başarı düzeyleri hakkında bilgi vermek,
• Gerçekleştirilen başarıların görülmesini ve yapılan işin değer kazanmasını sağlamak ve böylece kişilerin başarı ihtiyaçlarını karşılamak, kişisel amaçlarının belirlenmesini sağlamak, iş tatmini ve motivasyonunu arttırmak, işe yabancılaşmayı azaltmak ve kişinin amaçları ile işletme amaçları arasındaki çelişkileri yok etmek,
• Çalışanlara eksik ve hatalı oldukları yerleri bildirerek bunların düzeltilebilmesi adına gerekli olan eğitim-gelişim programları gerçekleştirmek.

Performans değerlendirme sistemlerinin ana işlevlerinden biri de bu sayede çalışanların yaptıkları çalışmalar açısından değerlendirmelerine ve böylece geleceğe yönelik olarak kendilerini geliştirilmelerine imkân tanımasıdır. Bununla birlikte çalışanlarla onları bu anlamda değerlendiren değerlendiriciler arasında iyi bir iletişim gerçekleştirilmiş olmaktadır. Performans değerlemesinin başlıca amaçlarından biri olan ve bu yolla  bireysel başarının ölçümlenerek gerekli değerlendirmenin yapılması ve bu başarının geliştirilmesi kurumsal başarının artırılmasına yönelik hedefler olarak sayılmalıdır.

Performans değerleme çalışmaları çalışanların başarılarını tespit etmek ve mevcut başarılarını daha artırmak için gerçekleştirilir. Böylece kurum, iş görenler ile yaptıkları iş anlaşmalarında yer alan koşulların ne derece gerçekleştiğini, bu bağlamda iş görenin yeteneğini ve ilgisini yaptığı işe ne oranda verdiğini, kariyer planlamasının ne durumda ve ne safhada olacağını, çalışanın iş başarısını ve görev tanımında yer alan hedeflere ulaşılıp ulaşılamadığını kontrol edebilme şansını elde etmektedir. Bunların yanı sıra iyi bir performans değerlendirmesinin etkili olduğu diğer hususlar arasında şunlar da özellikle ve önemle sayılmalıdır: Ücret sisteminde dengeli ve adil bir politika uygulanması, eğitim veya iş değişikliği gerekliliklerinin tespiti ve bunların gerçekleştirilmesi, çalışanların seçilmesi, başka bir göreve atanması veya işten uzaklaştırılması. Performans değerlemesi kurumların veya örgütlerin başarıya ulaşabilmesi konusunda hayati önem ifade etmektedir. Örgütün başarısı ile örgüt çalışanlarının başarısı birbirine adeta bir zincir halkaları gibi bağlı bulunmaktadır. Öyle ki çalışanların performanslarının artması demek, örgütün performansının artması demektir.

Performans değerlendirmesi demek bir değerlendiricinin önceden belirlenmiş ölçütler çerçevesinde çalışanların performanslarını karşılaştırarak yorumlama, yani değerlendirme sürecidir. Bir başka açıdan bakılırsa, belirli bir iş ve görev tanımını bir çalışanın hangi seviyede gerçekleştirdiğinin / başardığının ölçümlenmesidir.

Bir kurum yahut örgüt performans değerlendirmesi sayesinde; çalışanlarının ilgi ve yeteneklerinin işe ne düzeyde katkıda bulunduğunu,  çalışanlar ile yaptığı iş anlaşmasının koşullarının ne oranda hayata geçirildiğini, çalışanların iş başarısını, görev tanımındaki standartlara ulaşıp ulaşılmadığını, kariyer planlamasının ne düzeyde olacağını saptamış olacaktır. Bunun yanı sıra performans değerlendirmesi, iş değişikliği ve eğitim gereğinin belirlenmesinde, dengeli bir ücret politikasının uygulanmasında, çalışanların seçilmesi ve atanmasında veya işten çıkarılmasında esas alınan etkili bir yol olmaktadır.

Çalıştıran Açısından Performans Değerlendirmenin Önemi

İşletmenin amacına ulaşma derecesi, her girişimcinin mutlaka bilmek istediği  bir olgudur. Buna isabetli ve mutlak bir veri olarak ulaşabilmek için başlangıç noktası olacak husus kimin “ne” ve “nasıl” yaptığını öğrenmektir. Bu yolla bir girişimci, ilgili bilgiler ışığında gerekli kararları alabilme imkânına sahip olabilmektedir.

İş gören Açısından Performans Değerlendirmenin Önemi

Değerlendirme sadece işletme ve sahibi açısından değil, çalışan açısından da büyük bir önem ve değer taşır. Çünkü çalışan her şeyden evvel yaptığı işin değerini anlamak ve kavramak arzusundadır. Bu bağlamda o olanca gayreti ve iyi niyetiyle çalışan kişi ile aksi bir tutumla çalışmayan arasındaki farkın veya başarılı olanla olmayan arasında oluşan farkın görülüp değerlendirilmesini diler. Ayrıca kendi performansı hakkında bilgi sahibi olan çalışan, aynı zamanda kendini iyileştirmek ve geliştirmek için de çaba sarf etme şansına sahip olacaktır.

Stratejik İnsan Kaynakları Açısından Performans Değerlendirmenin Önemi

İşletme ve kurumların performans değerlendirme işlemleri insan kaynakları yönetimlerinin en önemli işlevlerindendir. Çalışanın herhangi bir konudaki etkinliğini ve başarı düzeyini saptamak amacıyla performans değerlendirme işlemleri yapılmaktadır. Başarıyı ve etkinlik derecesini ölçmek zorlu bir süreçtir.  Bu işi zorlu yapan nedenlerden biri ve belki birincisi onun insana yönelik bir değerlendirme olmasıdır. Aynı zamanda başarı ve performansın doğası gereği öznel bir şey olması da bu konudaki diğer önemli zorluktur. Bu zor yönleri ve hususları kendinde barındırıyor olsa bile performans değerlendirme uygulaması insan kaynakları yönetimlerinin en çok tercih ettiği uygulamalar arasındadır. Kurumunda görevi ve konumu ne olursa olsun personelin çalışma, etkinlik, eksiklik, yeterlilik, yetersizlik ve fazlalıklarının, kısacası bir bütün olarak her yönüyle gözden geçirilmesi performans değerlendirilmesi işlemine girer. Bu değerlendirmeye neden ihtiyaç duyulabildiği de performans değerlendirmesinin önemini ve gerekliliğini ortaya koymaktadır. Belirli aralıklarla kişilerin hem kendileri tarafından ve hem de kurumları tarafından denetlenmeleri, kendisine verilen sorumluluğu hangi seviye ve derecede yerine getirebildiğinin görülmesi açısından önemlidir.

Performans değerlendirmesinin stratejik yönetim bakımından önemi özellikle şu hususlarla isabetli biçimde izah edilebilmektedir:

- Performans değerlendirmesi herhangi bir stratejinin hayata geçirilmesi amacına dönük olarak gereken bireysel davranış ve sonuçları belirlemektedir.

- Performans değerlendirme, stratejilerin gelişmesi ve kolaylıkla uygulanması bakımdan diğer idari kararların (mesela; terfi, eğitim, ücretlendirmeye ilişkin kararlar) etkin bir biçimde alınmasına çok olumlu ve gerekli katkılar sağlamaktadır.

- İşletmenin veya kurumun insan kaynağına ilişkin veriler üretmek performans değerlendirmesinin bir amacı durumundadır.

- Yeni stratejilerin oluşturulmasında da performans değerlendirme önemli bir potansiyel olarak görülür. Özellikle kişilerin dönemsel hedeflerle değerlendirildiği geleneksel olmayan sistemlerde, hedef belirleme ve ilgili süreçlerin örgütsel stratejiler oluşturulmasında önemli derecede katkı sağladığı gözlemlenmiştir.